Taal op het Werk

Investeren in taal levert veel op 

In Noord-Brabant zijn bijna 100.000 werknemers laaggeletterd. Deze mensen hebben grote moeite met lezen, rekenen en computeren. Vaardigheden die je nodig hebt om volwaardig deel te nemen op het werk én aan de samenleving!  Alarmerende cijfers, die ook voor werkgevers voelbaar zijn: een hoog ziekteverzuim, lagere productiviteit en meer ongelukken op de werkvloer. Gezamenlijk kunnen we dit voorkomen. Maar hoe pak je dit aan? Waar begin je?

In dit magazine delen we ervaringen en tips van werkgevers die aan de slag zijn gegaan met taal op het werk. Onder andere Bosch, Vebego en ziekenhuis Bernhoven vertellen welke stappen zij gezet hebben en wat dat heeft opgeleverd. Ook komen onze samenwerkingspartners en experts zoals VNO-NCW, ROC en Maurice de Greef (UNESCO Leerstoelhouder Volwasseneducatie) aan het woord. Dankzij de praktijkvoorbeelden, inspirerende initiatieven en de stappenplannen heeft u alle informatie om zelf aan de slag te gaan. 

Dit magazine is tot stand gekomen binnen het project Versterken taalvaardigheid van Cubiss Brabant. De afgelopen 4 jaar hebben wij ons onder andere ingezet om laaggeletterdheid op de werkvloer te voorkomen en bestrijden. Samen met onze partners hebben wij werkgevers in Brabant bewustgemaakt van de problematiek en goede stappen gezet om de laaggeletterdheid aan te pakken en om deze aanpak te borgen. 

Onze provinciale opdracht stopt, maar we hopen met dit magazine werkgevers te activeren om structureel aandacht aan taal op het werk te besteden.

Samen met verschillende organisaties helpt Cubiss werkgevers in Brabant bij het verbeteren van de taalvaardigheid van hun personeel. In dit korte filmpje laten we het belang van aandacht voor taal op het werk zien.

Voorwoord

Ondernemers zien graag vooruit en dat is ook nodig om succesvol te blijven. Ambities worden in bedrijven gekoesterd om onderdeel van de toekomst te blijven en die ook mede vorm te geven. En dat in een samenleving waarbij (een overvloed aan) informatie steeds centraler staat en die steeds sneller digitaliseert. Bedrijven passen zich daar dynamisch op aan en veranderen daardoor ook almaar sneller. Meer dan ooit is hierbij de voortdurende kennisontwikkeling van medewerkers cruciaal. Een leven lang leren is daarbij voor ons allemaal een randvoorwaarde geworden om mee te blijven doen in alle opzichten.


Het bedrijfsleven heeft in de toekomst dus goed opgeleid personeel nodig. Werknemers van alle niveaus moeten beschikken over ruim voldoende taalvaardigheden en digitale vaardigheden om continu aan te kunnen sluiten bij de steeds dynamischer wordende arbeidsmarkt. Investeren in taal loont in alle opzichten. Voor de werkgever bijvoorbeeld door een betere gezondheid en veiligheid op de werkvloer, meer productiviteit en minder verzuim. Voor de werknemer bijvoorbeeld door een positief effect op zowel de werk- als privé situatie. Het gaat dus zowel om geld als om welzijn.


De landelijke overheid realiseert zich ook meer dan voorheen dat iedereen mee moet kunnen blijven doen. Daarbij wordt aangegeven dat taalvaardigheid en direct daarna digitale vaardigheden de belangrijkste onderwerpen zijn in de huidige tijd. Het Ministerie van EZK heeft bijvoorbeeld samen met de Manifestgroep het programma Digitale Inclusie ontwikkeld. 


Vanuit Cubiss richten wij ons ook graag op het stimuleren van taal- en digitale vaardigheid samen met onze onmisbare netwerken van bibliotheken, onderwijsinstellingen, maatschappelijke organisaties en werkgevers. Samen kunnen we ervoor zorgen dat er ruim voldoende talent beschikbaar komt en blijft om onze kenniseconomie te behouden en uit te bouwen. 

U leest nu het magazine Taal op het Werk. We hopen dat dit u inspireert en helpt om in de eigen organisatie aan de slag te gaan met taal- en digitale vaardigheden.


Zoals gezegd: investeren in taal loont!

Henk Snier

Directeur - bestuurder Cubiss

Laaggeletterdheid
speelt bijna in ieder bedrijf

Interview met Rob Bogman, regiomanager bij VNO-NCW Brabant Zeeland

Bijna ieder bedrijf heeft te maken met laaggeletterdheid. Laaggeletterde medewerkers opsporen is dan ook belangrijk. VNO-NCW Brabant Zeeland start daarom met een nieuwe manier van onderzoek.

Nog te veel bedrijven denken dat laaggeletterdheid in hun bedrijf niet voorkomt. Terwijl goede taalvaardigheden de basis zijn voor digitale vaardigheden. Waar je vroeger de overdracht van een cliënt mondeling aan je collega gaf, gaat deze overdracht tegenwoordig via de iPad. Ook zaken rond het rooster en vakantieaanvragen gaan tegenwoordig digitaal. Je moet dan goed kunnen lezen en schrijven. En over digitale vaardigheden beschikken.


“Als je weet dat 1 op de 9 mensen (11%) laaggeletterd is en 57% van de laaggeletterden werkt, dan hebben de meeste bedrijven ermee te maken”, zegt Rob Bogman, regiomanager bij VNO-NCW Brabant Zeeland. Deze werkgeversorganisatie maakt zich hard voor een duurzame ontwikkeling van de samenleving in economische, sociale en ecologische zin. Dus ook om mensen gezond houden en een leven lang te laten leren en ontwikkelen. Ofwel duurzame inzetbaarheid te vergroten. Rob: “We werken hierin nauw samen met onze leden en hebben een voortrekkersrol in vernieuwing en innovatie."

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Op de foto te zien: Eye tracking machine

“Zo gaan we in september, samen met OOG.VOOR.LEZEN, starten met een onderzoek naar de leesvaardigheid en leestechniek van 500 medewerkers binnen verschillende bedrijven.” Een eye tracking machine stelt vast of mensen problemen hebben met lezen. De oogmachine registreert bijvoorbeeld waar iemand stopt met lezen. De resultaten van deze taaltest worden besproken met de werkgever. Rob: “Ook directeuren en managers ondergaan de test. Het taboe van laaggeletterdheid moet eraf, dus iedereen doet mee."


Rob: “Investeren in taal verdient zich snel terug. Het leidt tot minder fouten1, veiliger werken, een hogere productiviteit en minder ziekteverzuim. Als ieder bedrijf hierop inzet, helpen we dit probleem de wereld uit.” 

Maar liefst 5 tot 10 procent van alle zware bedrijfsongevallen in Nederland wordt veroorzaakt door taalproblemen.
De verwachting is dat dit percentage door de digitalisering alleen maar zal toenemen (Bron: OOG.VOOR.LEZEN).

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

"Het is goed dat VNO-NCW de urgentie om het probleem op de werkvloer aan te pakken herkent én erkent, en daarnaast ook actie onderneemt. Kijk eens op de site van VNO-NCW, daar staan goede tips voor werkgevers die deze uitdaging willen aanpakken."

Bosch doorbreekt taboe over laaggeletterdheid

Interview met Dennis de Vries, Coördinator operator kwalificatietrajecten en opleidingscoördinator

Wil je taalvaardigheid op de werkvloer vergroten, dan moet je dit breed aanpakken. Dit begint met het doorbreken van het taboe over laaggeletterdheid. 

Nog nooit eerder startte een bedrijf in Nederland zo’n groot traject om de taalvaardigheid van haar medewerkers te vergroten. Al zorgde corona voor de nodige uitdagingen in deze start. 


Veel bedrijven bieden wel taalcursussen aan, maar Bosch Transmission Technology gaat een stapje verder. Zij besteden in hun programma ook aandacht aan de bewustwording en nazorg van een goed taalniveau op de werkvloer. En zo kijken ze naar het totale plaatje.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Er worden veel opleidingen gevolgd door medewerkers van Bosch. “Bijna de helft van onze medewerkers in de fabriek heeft via Bosch/ROC Tilburg een technische mbo2 of mbo3 opleiding gevolgd. Maar er zijn ook medewerkers dit niet willen, niet kunnen of het onnodig vinden. We weten dat er in die groep mensen verstopt zitten die moeite hebben met lezen en schrijven,” vertelt Dennis de Vries, Coördinator operator kwalificatietrajecten en opleidingscoördinator bij Bosch. “De eerste stap is om bewustwording te creëren bij ploegleiders en ze tools te geven om laaggeletterdheid te herkennen. Daarna worden zo’n 300 medewerkers gescreend om te kijken of zij laaggeletterd zijn, zodat we ze scholing op maat kunnen aanbieden.” 

Corona maakt het voor Bosch een uitdaging om de vaart erin te houden. De eerste bijeenkomsten konden niet doorgaan. En een digitale bijeenkomst is niet per se een logische oplossing, want mensen die moeite hebben met taal hebben vaak ook moeite met digitale vaardigheden.

“We willen vooral angst wegnemen en het taboe rondom laaggeletterdheid doorbreken. We hebben vertrouwenspersonen waar onze medewerkers binnen of buiten het bedrijf mee kunnen afspreken. Ze mogen intakes en vervolgtrajecten ook buiten het bedrijf volgen. Daarmee creëren we vertrouwen en maken we het onderwerp bespreekbaar.”

Iedereen moet de mogelijkheid krijgen zich te ontwikkelen volgens Dennis: “Als we één persoon kunnen helpen en zijn leven kunnen veranderen, is onze missie geslaagd."

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

"In 2018 organiseerde Cubiss samen met partners een werkgeversontbijt waar ik in gesprek raakte met Bosch. Bosch herkende de problemen op de werkvloer. Het bleef niet bij een gesprek. Samen met Bosch hebben we een plan op maat opgesteld waarbij de nadruk lag op bewustwording, taalscholing en borging".

Sluit aan bij het Taalakkoord Werkgevers

Interview met Gera de Vries, landelijk coördinator Taalakkoord Werkgevers

Door aandacht te geven aan minder taalvaardige werknemers kun je als werkgever laaggeletterdheid op het werk bespreekbaar maken en aanpakken.

Het Taalakkoord is een initiatief van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het Taalakkoord wordt uitgevoerd door de Leerwerkloketten in 35 arbeidsmarktregio’s. Het Leerwerkloket is een onafhankelijk samenwerkingsverband tussen gemeenten, roc’s en het UWV. De adviseurs van het Leerwerkloket helpen en adviseren iedereen met vragen over omscholing, bijscholing, leerwerktrajecten en financiering van (taal)scholing. 


Als werkgever kan je je aansluiten bij het Taalakkoord. Hiermee spreek je als werkgever de intentie uit dat je gaat inzetten op taaltrainingen. Ook zeg je hiermee dat je jouw kennis en ervaringen over taaltrainingen op de werkvloer deelt met andere werkgevers. Het Taalakkoord versterkt een netwerk rond taalontwikkeling op het werk. Verspreid over het jaar organiseert het Taalakkoord bijeenkomsten waarbij ze het netwerk aanspreken en best practices laten zien.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

“Verhalen inspireren”, zegt Gera de Vries, landelijk coördinator Taalakkoord. “Met het Taalakkoord brengen we het belang van taal op de werkvloer onder de aandacht bij werkgevers, zodat er in de toekomst geen crisis meer hoeft plaats te vinden voordat bedrijven iets gaan doen aan taal. De meeste ongevallen worden namelijk veroorzaakt door taalproblemen.”

Gera de Vries, landelijk coördinator Taalakkoord Werkgevers

Meer informatie of deelnemen aan het Taalakkoord? 

Neem een kijkje op www.taalakkoord.nl.

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

"Ook vanuit Cubiss werken we samen met Leerwerkloketten, je vindt ze in elke arbeidsmarktregio. Leerwerkloketten functioneren als eerste aanspreekpunt voor werkgevers die vragen hebben over bij- en omscholing, een leven lang ontwikkelen en duurzame inzetbaarheid. Met het Taalakkoord stimuleren zij werkgevers om te investeren in de taalvaardigheid van de werknemers. Een mooi initiatief!”

Maak laaggeletterdheid bespreekbaar

Interview met Inge Dilven, Projectmanager Betekenisvol werk bij Vebego

Laaggeletterdheid is een groot en onzichtbaar probleem. Het komt vooral voor in sectoren zoals de horeca, zorg, productie en schoonmaak. 

Uit onderzoek blijkt dat de schoonmaakindustrie één van de grootste bedrijfstakken is waar mensen werken met een lage taalvaardigheid. Vebego International, een familiebedrijf onder andere actief in de facilitaire dienstverlening, biedt haar medewerkers al wel Nederlandse taallessen aan. Toch liegen de cijfers er niet om. Uit de landelijke cijfers die Cubiss laat zien blijkt dat laaggeletterdheid een groot probleem is in Nederland. 

De facilitaire dienstverlener, met ruim 36.000 medewerkers in de schoonmaak, groenvoorziening, facilitair management en zorg, wil taalvaardigheid daarom nog beter borgen binnen de organisatie. Daarom willen ze taalvaardigheid integreren in het collectief ‘financieel fit’ programma.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Inge Dilven, Projectmanager Betekenisvol werk bij Vebego International. 

“Taalvaardigheid is vaak net zo onzichtbaar als financiële problematiek van medewerkers. Schaamte speelt een grote rol, het is daarmee nog steeds een taboe om over te praten. Tevens zie je dat het vaak onderdeel is van multi-problematiek”, zegt Inge Dilven, Projectmanager Betekenisvol werk bij Vebego International. 

“We vinden het belangrijk dat onze medewerkers veilig kunnen werken en dat ze veiligheidsinstructies kunnen lezen en begrijpen. Daarnaast werken onze medewerkers veelal op locatie, bijvoorbeeld in ziekenhuizen of kantoorpanden. Het is prettig als je medewerkers de klant en/of bezoekers te woord kunnen staan. Momenteel bevinden we ons in de fase van bewustwording en herkenning. We helpen onze leidinggevenden met het herkennen van geldzorgen met behulp van symptoomkaartjes. Die willen we ook gaan maken voor het herkennen van taalvaardigheid."

Ook vertelt Inge Dilven waarom ze laaggeletterdheid op de agenda hebben staan. “We willen vooral dat het onderwerp bespreekbaar wordt. Wij vinden het belangrijk dat onze medewerkers kunnen groeien. Als zij hun werk als betekenisvol ervaren, draagt dat bij aan onze continuïteit en zijn we van toegevoegde waarde voor onze klanten. En kunnen we een positieve bijdrage leveren aan de maatschappij. Dat maakt ons een bedrijf van betekenis."

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

 “Vebego is een familiebedrijf en dat merk je aan de grote betrokkenheid die ze hebben naar hun medewerkers. De aanpak van laaggeletterdheid op hun werkvloer is zo krachtig omdat het een geborgen totaalaanpak is. Vebego erkent het belang om continu in het proces aandacht te besteden aan het creëren én behouden van draagvlak. Ze informeert en betrekt alle organisatielagen. Vebego investeert door het interne ontwikkelprogramma in haar medewerkers, waar werken aan een beter taalniveau op de werkvloer onderdeel van is."

Laaggeletterdheid vanuit wetenschappelijk oogpunt

Interview met Maurice de Greef, gastdocent en Leerstoelhouder van de UNESCO Leerstoel Volwasseneducatie aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij bekijkt laaggeletterdheid vanuit een wetenschappelijk oogpunt.

Wat zegt de wetenschap over laaggeletterdheid? Welke cijfers zijn er bekend? En vooral: wat zijn de effecten van investeren in taalvaardige medewerkers? 

Laaggeletterdheid kost de Nederlandse samenleving op jaarbasis bijna € 1 miljard. De grootste kostenposten zijn extra zorgkosten, uitkeringen en gemiste arbeidsproductiviteit.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Maurice de Greef deelt wat de effecten zijn voor medewerkers die een taaltraject hebben gevolgd:

  • 66% geeft aan de taken op het werk beter, sneller en met minder fouten te kunnen uitvoeren na het volgen van een taaltraject.

  • 73% krijgt betere taalvaardigheden, die ze direct op het werk kunnen toepassen.

  • 50% wordt actiever rondom huis (gaat deelnemen aan natuur- en sportactiviteiten en ontmoet meer mensen).

"Leren voor taal is een belangrijke stap naar een betere plek in de samenleving", zegt Maurice de Greef.

Foto: Niels Cornelis Meijer

Taaltrajecten hebben voor werkgevers als voordeel dat:

  • de mate van gezondheid en veiligheid op de werkvloer verbetert
  • de productiviteit stijgt 
  • er minder fouten worden gemaakt, waardoor er minder herstelwerkzaamheden hoeven plaats te vinden
  • er minder verspilling is
  • de klantgerichtheid verbetert
  • werknemers duurzamer inzetbaar zijn
  • ze werknemers promotie kunnen geven 
  • werknemers efficiënter, effectiever en zelfstandiger gaan werken 
  • er minder verzuim is

“Ook voor werknemers leveren taaltrajecten veel voordelen op. Getrainde werknemers tonen een beter welzijn, zijn assertiever en ondernemen meer buitenshuis. Daarnaast hebben ze een betere arbeidsmarktpositie en betere vaardigheden op de werkvloer. De zelfwerkzaamheid neemt toe, men krijgt meer zelfvertrouwen en een beter zelfbeeld. De getrainden functioneren efficiënter, hebben meer interesse in andere leertrajecten, maken zich nieuwe of betere vaardigheden eigen en communiceren beter, waardoor teamwork en de uitvoer van activiteiten op de werkvloer ook verbeteren”, aldus Maurice de Greef.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Tenslotte gaat Maurice de Greef in op de factoren die een taaltraject succesvol maken.  

  • Zorg voor een kwalitatief goede docent.

  • Ondersteuning van de omgeving, zoals partner, familielid en kinderen, is belangrijk.

  • De werknemer moet voldoende mogelijkheden krijgen om het geleerde toe te passen in de praktijk.

Maurice de Greef sluit af met de volgende boodschap: “Elke medewerker moet de kans krijgen om zichzelf te ontwikkelen en een betere plek in het bedrijf te krijgen. Dat biedt niet alleen kansen voor de medewerker zelf, maar zeker ook voor het bedrijf. Niet investeren in basisvaardigheden op de werkvloer is kansen missen!”

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

"De onderzoeken rond laaggeletterdheid van Maurice de Greef liegen er niet om. Maar nog lang niet iedereen weet hoe urgent dit probleem is. De cijfers en conclusies van Maurice de Greef mogen wat mij betreft dus nog breder verspreid worden. Vooral bij de harde sector zoals landbouw, transport en logistiek. Dit is juist de sector waar veel mensen werken die moeite hebben met taal.”

Ziekenhuis signaleerde laaggeletterdheid bij patiënten, maar hoe staat het met eigen personeel?

Interview met Karel Bruinsma, Coördinator patiëntenvoorlichting, Communicatie & Relaties bij Ziekenhuis Bernhoven

Toen Bernhoven startte met de aanpak van laaggeletterdheid lag de focus bij de communicatie naar patiënten.  “Als je zelf een hartstochtelijk lezer bent, besef je niet dat taal voor anderen een enorme barrière kan zijn”, zegt Karel Bruinsma, coördinator patiënten communicatie in Bernhoven.

Voor iemand die minder taalvaardig is, kan het begrijpen van medische informatie een hele uitdaging zijn. Bij Bernhoven merkten artsen dat hun patiënten vaak niet deden wat er in de folder, brief of medicijnvoorschriften stond die ze hadden meegekregen. Voor Karel Bruinsma aanleiding om eens kritisch naar alle teksten te kijken. “Langzaam groeide het besef dat taal niet voor iedereen vanzelfsprekend is, terwijl het toch zo’n belangrijk communicatiemiddel is.”

Samen met zijn communicatiecollega’s volgde Karel de cursus ‘Schrijven in eenvoudig Nederlands’ van Bureau Taal. “Dan leer je ineens anders kijken naar teksten. We hebben daarna al onze folders herschreven naar B1 taalniveau. We leggen nu bijvoorbeeld uit dat nuchter betekent dat je bij bepaalde behandelingen vooraf niet mag eten, drinken of roken. Een glaasje water mag wel.” 

Karel Bruinsma, Coördinator patiëntenvoorlichting, Communicatie & Relaties
Foto Wim Roefs

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

In 2018 tekende Bernhoven het Taalakkoord en maakten ze intern nieuw beleid op dit thema. Karel organiseerde workshops samen met Cubiss en Stichting Lezen & Schrijven. Cubiss adviseur Marjan Middelkoop verzorgde de training ‘Laaggeletterdheid bespreekbaar maken’. Ook volgde een aantal medewerkers de train de trainer workshop ‘Helder schrijven’ van Cubiss adviseur Milja de Vries. “Hierin maken we onze artsen en verpleegkundigen bewust van het thema laaggeletterdheid en dat zij hierin een signaal- en doorverwijsfunctie hebben. We werken nu samen met taalpunten in de regio en verwijzen patiënten door”, vertelt Karel over de workshops. 

Het bewust zijn van laaggeletterdheid opende ogen. “Afgaande op de statistieken en de gesprekken met Cubiss en Stichting Lezen & Schrijven zijn we ons ervan bewust dat laaggeletterdheid niet alleen voorkomt bij onze patiënten.  Er moet ook een percentage onder onze medewerkers zijn dat minder taalvaardig is. In feite heeft iedereen baat bij klare taal, dat heeft niets te maken met opleiding en achtergrond. In onze teksten probeer ik daar dan ook zoveel mogelijk rekening mee te houden. Taal is nu eenmaal niet ieders ding!” aldus Bruinsma.

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

 “Heldere communicatie met cliënten is echt belangrijk. Het is goed om te zien dat ziekenhuizen in Brabant de laatste jaren steeds meer aandacht hiervoor hebben. Vanuit Cubiss proberen we de focus bij ziekenhuizen te verbreden van laaggeletterde cliënten naar laaggeletterde collega’s. Mooi om deze bewustwording terug te zien bij Ziekenhuis Bernhoven.”

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Gouden handjes, maar taalarm geweest...

Interview met Piet van Horrik

De opkomst van digitalisering vraagt andere vaardigheden, ook van de ondernemer. Je moet de digitale communicatiemiddelen kunnen beheersen. Dat betekent bijblijven en waar nodig je vaardigheden verbeteren.

Na de LTS, Philips bedrijfsschool en gewerkt te hebben op de afdeling Röntgen proevenwerkplaats startte Piet op zijn 21e een eigen bedrijf in de staalconstructie. Hij haalde zijn opdrachten vooral mondeling binnen. Maar tegenwoordig moeten ondernemers nette offertes kunnen schrijven en digitaal vaardig zijn. “Mijn vrouw heeft dat altijd gedaan”, zegt Piet. 

“Vroeger sprongen we gewoon op de fiets om onze vraag aan de klant of leverancier te stellen”, zegt oud-ondernemer Piet van Horrik (72 jaar).

Piet van Horrik

Hij kent genoeg ondernemers die, net als hij, moeite hebben met schrijven. De belangrijkste boodschap die Piet mee wil geven aan deze taalarme ondernemers is: “Blijf bij de tijd, want voor je het weet hebben ze je ingehaald en ben je te laat." Piet is zichzelf altijd blijven ontwikkelen. Hij volgde een Autocad cursus, een cursus communicatie en een cursus Nederlands. Hij dacht dat die maar een paar maanden zou duren, maar hij ging er zes jaar lang naartoe. Nu is hij Taalambassadeur via Stichting Lezen & Schrijven en Stichting ABC en probeert hij taalarme mensen te overtuigen een cursus te volgen en in zichzelf te investeren. 

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Taalambassadeurs weten uit eigen ervaring hoe het is om niet te kunnen lezen en schrijven. Zij zijn getraind om uiteenlopende doelgroepen, van politici tot laaggeletterden, te overtuigen van het belang van goede basisvaardigheden voor iedereen. Dat doen zij bijvoorbeeld in presentaties en via de media.

Meer over het inzetten van Taalambassadeurs lees je op www.st-abc.nl.

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

 “Werkgevers weten vaak niet dat ook succesvolle ondernemers moeite met taal kunnen hebben. Piet had een succesvol constructiebedrijf, maar hij had ook grote moeite met lezen en schrijven. Terwijl hij in Brabant geboren en getogen is. We nodigen hem graag uit voor onze regionale werkgeversbijeenkomsten want met zijn verhaal opent hij de ogen van werkgevers. Laaggeletterdheid is dichterbij dan je denkt.”

Veranderingen leggen taalproblemen bloot

Interview met Marina Wisse, Projectmanager bij Voorwaartz Taaltraining en Coaching

Hoe kom je achter een taalprobleem op het werk? Door verandering. Marina Wisse, Projectmanager bij Voorwaartz Taaltraining en Coaching vertelt erover. 

“Na de verandering in de productielijn worden er meer fouten gemaakt.” “Sinds het moment dat we vrije dagen digitaal kunnen aanvragen, vragen enkele medewerkers geen verlof meer aan.”

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Zomaar twee voorbeelden uit de dagelijkse praktijk van Marina Wisse, Projectmanager bij Voorwaartz Taaltraining en Coaching. Uit een steekproef van Voorwaartz blijkt dat zo’n 33% van de door Voorwaartz getoetste werknemers niet functioneel geletterd is. Hierdoor kunnen zij niet voldoende zelfstandig functioneren of zakken zij (herhaaldelijk) voor examens. Dit geldt zowel voor moedertaalsprekers (NT1) als voor anderstaligen (NT2).

NT1: Nederlands als eerste taal. De term verwijst naar volwassenen die Nederlands als moedertaal hebben en naar het lees- en schrijfonderwijs aan deze groep mensen.


NT2: Nederlands als tweede taal. Hiermee wordt het Nederlandse-taalonderwijs aan anderstaligen bedoeld.

Foto genomen bij Saver N.V., Roosendaal, tijdens het traject Tablet & Taal 2019/2020


Iemand wordt beschouwd als laaggeletterd wanneer hij niet voldoet aan het minimale niveau om te functioneren in de maatschappij. Dit niveau is vastgesteld op eind vmbo of niveau mbo- 2/3.

In dit filmpje vertelt een medewerker over de door hem gevolgde taalcursus en wat het hem én de werkgever oplevert.

Voorwaartz brengt de situatie van bedrijven in kaart. Ze meten de taalvaardigheid én taalleerbaarheid van medewerkers. Als de taal-, reken- en/of digitale vaardigheden onvoldoende zijn, bieden zij een traject op maat aan. Lessen worden ook gegeven in de avonden, weekenden en tijdens schoolvakanties om het bedrijven zo makkelijk mogelijk te maken en ze te stimuleren hun personeel te scholen.


Marina: “Het gaat om persoonlijke ontwikkeling en het goed kunnen uitvoeren van je werk. Voor de één betekent dit het leren sturen van een e-mail, de ander wil leren hoe je een beleidsstuk schrijft. Taal is overal, ongeacht niveau. Een goede taalvaardigheid zorgt voor duurzame inzetbaarheid.”

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

"Als je aan de slag wil met taaltrainingen op de werkvloer dan is het belangrijk dat je met betrouwbare taalaanbieders werkt die ervaring hebben. Het liefst met aanbieders die opleidingstrajecten op maat kunnen maken voor je bedrijf. Een betrouwbare taalaanbieder herken je aan bepaalde keurmerken. Klik hier voor een overzicht van taalaanbieders. Je kunt je ook kosteloos laten adviseren door Cubiss of het Leerwerkloket.”

Investeren in medewerkers is investeren in jouw bedrijf

Een e-mail sturen of een veiligheidsinstructie lezen. Het is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Vooral veiligheid is voor veel werkgevers een belangrijke motivatie om hun taalarme medewerker(s) scholing aan te bieden. Want als een veiligheidsinstructie niet gelezen kan worden, kunnen de gevolgen groot zijn.

Gelukkig kun je bij diverse instanties terecht, zoals bij de School voor Educatie en Inburgering van ROC Tilburg in arbeidsregio Midden-Brabant. Zij hebben een ruim cursusaanbod op het gebied van lezen, schrijven, rekenen en alledaags computergebruik (NT1) en Nederlands als tweede taal (NT2) voor bedrijven. 

De combinatie van taal en digitaal wordt steeds belangrijker. Dus als een medewerker niet reageert op e-mails, fouten maakt, regelmatig ziek is of je ineens een loonbeslag op je bureau krijgt, oordeel dan niet, maar biedt scholing aan, adviseert het ROC. Scholing geeft werknemers zelfvertrouwen, ze nemen meer initiatief en verantwoordelijkheid en worden productiever.

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Elke ROC heeft een ander cursusaanbod, ga in gesprek voor een aanbod op maat. Het ROC geeft ook lessen op locatie, zelfs tot in de vrachtwagen. Bekijk het cursusaanbod op www.roc.nl.

Miniserie Medeklinkers

In de miniserie Medeklinkers volg je enkele laaggeletterden die hun lees- en/of schrijfniveau verder ontwikkelen. Het verhaal van de geportretteerden geeft een uniek inkijkje in de obstakels die ze ervaren en in het scholingstraject dat ze volgen bij het ROC. De miniserie is ontwikkeld door Omroep Tilburg in opdracht van Cubiss en in samenwerking met het ROC Midden-Brabant en het Taalhuis Midden-Brabant. 

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

 “In elke arbeidsmarktregio werk ik ook samen met het ROC. Zij hebben een groot aanbod aan erkende opleidingen en cursussen voor volwassenen, zoals Nederlands op verschillende niveaus.  Ze zijn in de buurt te vinden, op lokaal niveau. Handig als bijvoorbeeld niet alle werknemers taallessen kunnen volgen in dezelfde plaats. Raadpleeg het aanbod van het ROC in jouw buurt.”

Voorbeelden uit de praktijk

Binnen de totaalaanpak zet Cubiss verschillende interventies in zoals metingen, trainingen en bijeenkomsten. De benadering hangt af van de context. Gaat het om laaggeletterden met een Nederlandse achtergrond (NT1), dan is er veel aandacht voor het creëren van een veilige gespreksomgeving. Schaamte en taboe vormen een hobbel in de werving van deelnemers voor taaleducatie. Bij NT2-ers (Nederlands de tweede taal) is er vaak behoefte aan werkspecifieke taal, beroepsjargon, zodat de medewerker taal leert die hij in het bedrijf kan gebruiken. 

We leveren maatwerk aan zowel werknemers als werkgevers binnen allerlei sectoren, commercieel en not-for-profit. Denk aan: productiebedrijven, retail, uitzendbureaus, sociaal domein en schoonmaakbedrijven.

Marjan Middelkoop, adviseur bij Cubiss, vertelt over drie inspirerende cases waarbinnen we verschillende activiteiten hebben uitgevoerd.

  • Workshops aan werknemers

    Vakbond CNV vroeg Cubiss een workshop te verzorgen over 21ste-eeuwse vaardigheden. We gaven de workshop op een landelijke dag voor CNV-vakbondsleden, voornamelijk oudere werknemers, voor een deel gepensioneerd. Tijdens de workshop hebben we de nadruk niet zozeer gelegd op het aanleren van nieuwe digitale vaardigheden, maar meer op houdingsaspecten. Ook hebben we gesproken over leerstress. Werknemers moeten zich op het werk (en privé) voortdurend verdiepen in nieuwe technologie, portals en werkvormen. Denk aan het maken van een digitaal verslag, het aanvragen van vrije dagen, uren noteren. Er bleken heel veel vragen te zijn over veiligheid en privacy. Er bleek sprake te zijn van veel onzekerheid en een groot gebrek aan kennis. Voor volwassenen zijn er weinig plekken om deze onderwerpen te bespreken. Er is geen educatieve infrastructuur, zoals die er voor kinderen en jongeren wel is. 

     

    Tijdens de workshop leerden de werknemers te reflecteren op hun eigen kennis of het gebrek daaraan, en op hun vaardigheden en houding tegenover digitale ontwikkelingen. We stimuleerden hen om een nieuwsgierige houding aan te nemen. We bespraken het verschil tussen nice to know en need to know. Werkgevers en werknemers werden zich bewust van het ontstaan van leerstress.


    De workshop werd erg positief ontvangen. Uiteindelijk hebben we tien workshops voor vakbond CNV gegeven.

    Break to next page after this element (Switch to PDF view)
  • Ziekenhuis: verkennende workshop en verdiepingstraining

    Bij verschillende ziekenhuizen heeft Cubiss trainingen verzorgd. Vaak komt de vraag om contact met Cubiss vanuit HR. In dit geval hoorde een HR-manager ons spreken over laaggeletterdheid op een bedrijvenbijeenkomst. Na de bijeenkomst zijn we in gesprek gegaan. Met name de HR-medewerkers en afdelingsmanagers herkenden laaggeletterdheid bij werknemers en patiënten. 

     

    Cubiss gaf een workshop ‘herkennen van laaggeletterdheid’ aan een bredere groep middelmanagers van het ziekenhuis. Met als doel bewustwording creëren, zodat er beleid wordt gemaakt én dat er taaltrainingen aangeboden worden aan medewerkers. Daarvoor is draagvlak, beleidsontwikkeling en borging nodig. Net zoals in stap 7 van het stappenplan.

     

    De uitdaging voor het ziekenhuis was om iedereen mee te krijgen om hier tijd, aandacht en geld aan te besteden. En ze vroegen zich af hoe ze het thema op een goede manier ter sprake konden brengen bij hun medewerkers. Daar volgde een verdiepingstraining op. De deelnemers kwamen van de trombosedienst: medewerkers, telefonisten, artsen en HR-managers. Met een acteur speelden we situaties na uit eigen ervaring. We leerden hen niet-confronterende hulpvragen te stellen. We gaven informatie over cijfers rondom laaggeletterdheid. We deelden de ervaringen en gevolgen voor de laaggeletterden. Daarnaast hebben we meegedacht in beleidsontwikkeling en het ziekenhuis in contact gebracht met taaluitvoerders en taalnetwerken.

  •  Groot warenhuis: bijeenkomst rondom bewustwording

    Bij een speeddate tijdens een netwerkevent, over wat je voor elkaar kunt betekenen, werd onze adviseur gekoppeld aan een grote retailer. Daaruit volgde een bijeenkomst rondom bewustwording. 

     

    De deelnemers waren leidinggevenden uit zeer diverse afdelingen van het bedrijf. Het antwoord op de vraag of laaggeletterdheid voorkomt bij deze winkelketen was volmondig Ja! Deze bijeenkomst was de katalysator, daar kwamen meerdere acties uit voort zoals meer bewustwordingsbijeenkomsten voor meer medewerkers (op middelmanagement niveau), maar ook de training ‘helder schrijven’ voor de mensen die veel met de werknemers communiceren, zoals afdelingsmanagers en teamleiders.

Werkgevers: vraag subsidie aan via Tel mee met Taal

Interview met Hans Hindriks, projectleider Tel mee met Taal

Moeite hebben met lezen en schrijven heeft grote gevolgen op het dagelijks leven. Tel mee met Taal is een landelijke regeling waarmee investeren in taal, rekenen of digitale vaardigheden voor werkgevers financieel aantrekkelijker wordt.

Tel mee met Taal is een landelijk actieprogramma van de ministeries van Sociale Zaken & Werkgelegenheid, Onderwijs, Cultuur & Wetenschap en Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties en diverse partners. Jaarlijks stellen zij subsidies beschikbaar voor activiteiten gericht op het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid. 

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

“Via Tel mee met Taal kunnen werkgevers subsidie aanvragen voor scholing van hun medewerkers op het gebied van taal, rekenen en digitale vaardigheden. Ze krijgen dan tot 67% van de kosten vergoed”, vertelt Hans Hindriks, projectleider van Tel mee met Taal. Werkgevers kunnen eenvoudig zelf subsidie aanvragen, maar ook hulp vragen bij een Werkgeversservicepunt in hun eigen regio, het Leerwerkloket, de gemeente of via een opleidingsinstituut waar zij al mee samenwerken. 

Hans Hindriks, projectleider Tel mee met Taal 

Hans Hindriks wijst ook nog op de SLIM-regeling die vanaf 2020 in het leven is geroepen. Deze subsidie is beschikbaar voor initiatieven gericht op het stimuleren van leren en ontwikkelen binnen een bedrijf.


“Een leerrijke werkomgeving zorgt voor meer zelfvertrouwen, een hogere productiviteit en meer betrokken medewerkers. Je helpt er zowel de werknemer mee als je bedrijf”, besluit Hans Hindriks.

Wil je meer weten over deze subsidie?

Moon Fung Fong, adviseur bij Cubiss

"Maar liefst 67% van een taalcursus kan vergoed worden door de subsidie Tel mee met Taal. We informeren Brabantse werkgevers graag hierover en ondersteunen hen – geheel kosteloos – bij het aanvragen ervan. Dankzij deze overheidssubsidie wordt het zeer aantrekkelijk voor werkgevers om te investeren in de taal- en digivaardigheid van werknemers. Wees trouwens wel op tijd met het aanvragen. Deze populaire werkgeverssubsidie gaat elk jaar op. Check de website.”

Stappenplan

Cubiss zet zich in om meer mensen duurzaam en actief deel te laten nemen aan de maatschappij zodat ze blijvend bijdragen aan welzijn en welvaart. Dit doen we onder andere door het vergroten en versterken van de basisvaardigheden van Brabanders. 

Op basis van de ervaringen die we de afgelopen jaren hebben opgedaan hebben we een tweetal stappenplannen opgesteld om de taalvaardigheid op de werkvloer aan te pakken. 

Het stappenplan voor de werkgever beschrijft waar de werkgever rekening mee moet houden en welke stappen in welke volgorde doorlopen kunnen worden. 

Daarnaast is er een stappenplan voor de partijen die gezamenlijk werken aan de aanpak van taal op het werk; wat zijn belangrijke aandachtspunten en wanneer kun je elkaar vinden en versterken. Dit stappenplan is gebaseerd op de trajecten die Cubiss samen met haar partners en de werkgever heeft doorlopen. 

We delen graag de tips per stap.  

Het is een aanpak op maat, want elk bedrijf of organisatie en elke situatie is anders.

Cubiss initiatieven en rapportages

Naast alle eerdergenoemde inspiratie en tips, delen we graag twee initiatieven rondom taal die Cubiss ontwikkeld heeft; een online spel en een webinar. Daarnaast attenderen we je op de rapportages van Arbeidsmarktregio’s in beeld. 

DigiTaalexpeditie

Hoe creëer je bewustzijn bij mensen over de problematiek van laaggeletterdheid? Door het spelen van de DigiTaalexpeditie! Dit spel is gemaakt om iedereen te laten ervaren hoe een dag anders kan zijn als je laaggeletterd bent. Dagelijkse taken kunnen ineens heel ingewikkeld worden. Je kunt het op je eigen telefoon, tablet, laptop of pc spelen.
De DigiTaalexpeditie is bedoeld om het gesprek op gang te brengen tussen collega's. Om hen bewust te maken van de problematiek waar hun collega's of cliënten dagelijks mee te maken hebben.
Speel de DigiTaalexpeditie nu!

Break to next page after this element (Switch to PDF view)

Webinar Taal op het Werk

Cubiss heeft een webinar gemaakt voor werkgevers. In een twintigtal minuten nemen we je mee in de wereld van laaggeletterdheid. Je krijgt antwoord op vragen zoals Wat is laaggeletterdheid? Waarom is taal belangrijk voor bedrijf en werknemers? Hoe herken je het bij je medewerkers? En wat kan jij doen als leidinggevende? Wat is het resultaat na een taaltraining op de medewerkers?

Deel het webinar met je collega’s!

Arbeidsmarktregio in beeld

Veel Nederlanders beschikken over onvoldoende basisvaardigheden om (volwaardig) te kunnen deelnemen aan deze huidige samenleving. We bekeken per Brabantse arbeidsmarktregio naar burgers die over onvoldoende taal-, digitale, gezondheids- en financiële vaardigheden beschikken. Om hoeveel mensen gaat het? Wie zijn het, welke leeftijd en achtergrond kenmerkt hen? Waar wonen ze? 

Bekijk de rapportage per arbeidsmarktregio.

Colofon

In dit magazine laten we zien waarom het belangrijk is voor bedrijven om in taal op het werk te investeren en hoe bedrijven dit momenteel aanpakken. Neem voor meer informatie contact op met Cubiss adviseur Moon Fung Fong via m.fong@cubiss.nl of met projectleider Versterken taalvaardigheid Yvonne van den Berg via y.vandenberg@cubiss.nl  of info@cubiss.nl.


Het magazine is tot stand gekomen binnen het Cubiss project Versterken taalvaardigheid. Met dank aan alle geïnterviewden voor hun bijdrage.


www.cubiss.nl    -     © Cubiss, november 2020


Stappenplan voor werkgever

Aanpak taal op het werk – stappenplan


Cubiss zet zich in om meer mensen duurzaam en actief deel te laten nemen aan de maatschappij zodat ze blijvend bijdragen aan welzijn en welvaart. Dit doen we onder andere door het vergroten en versterken van de basisvaardigheden van Brabanders.

Om de taalvaardigheid op de werkvloer aan te pakken heeft Cubiss een totaalaanpak opgesteld. De zeven stappen uit de aanpak doorlopen we in een samenwerkingsverband, en altijd samen met de werkgever zelf. We delen graag de tips per stap. 

Het is een aanpak op maat, want elk bedrijf of organisatie en elke situatie is anders.

Stappenplan werkgever

Tip

Het is van groot belang dat medewerkers blijven lezen, ook na de taalopleiding. Stimuleer dit door een materiële leesomgeving binnen het bedrijf te faciliteren. Denk bijvoorbeeld aan een abonnement op de Start!-krant (krant voor mensen die moeite hebben met lezen) en eenvoudige boeken. Of het aanbieden van een bibliotheekabonnement of een vervolgcursus.

Stappenplan voor samenwerkingspartner

Aanpak taal op het werk – stappenplan


Cubiss zet zich in om meer mensen duurzaam en actief deel te laten nemen aan de maatschappij zodat ze blijvend bijdragen aan welzijn en welvaart. Dit doen we onder andere door het vergroten en versterken van de basisvaardigheden van Brabanders.

Om de taalvaardigheid op de werkvloer aan te pakken heeft Cubiss een totaalaanpak opgesteld. De zeven stappen uit de aanpak doorlopen we in een samenwerkingsverband, met partijen die gezamenlijk werken aan de aanpak van taal op het werk. En altijd samen met de werkgever zelf. We delen graag de tips per stap. 

Het is een aanpak op maat, want elk bedrijf of organisatie en elke situatie is anders.

Stappenplan samenwerkingspartner

Tip

Het is van groot belang dat medewerkers blijven lezen, ook na de taalopleiding. Stimuleer dit door een materiële leesomgeving binnen het bedrijf te faciliteren. Denk bijvoorbeeld aan een abonnement op de Start!-krant (krant voor mensen die moeite hebben met lezen) en eenvoudige boeken. Of het aanbieden van een bibliotheekabonnement of een vervolgcursus.

Cubiss - Iedereen Doet Mee!